Bas Slagter is een van de bodemcoaches binnen Landbouwportaal Noord-Holland. Via dat portaal kunnen telers een aanvraag indienen voor (gratis) visuele beoordeling van de bodemstructuur door zo
Via dat portaal kunnen telers een aanvraag indienen voor (gratis) visuele beoordeling van de bodemstructuur door zo'n bodemcoach. Het graven van profielkuilen moet leiden tot betere bodemconditie en waterkwaliteit. Om telers inzicht te geven in de structuur van hun bodems en omze praktische adviezen te geven ter verbetering daarvan, zijn er in Noord-Holland in 2018 tien bodemcoaches opgeleid voor het uitvoeren van een zogenaamde Bodem APK. Bij een Bodem APK gaat het om het beoordelen van een bodem aan de hand van profielkuilen en daaraan gekoppeld een door de bodemcoach op te stellen verbeterplan, tenminste als dat nodig is. In breder perspectief gaat het bij de Bodem APK om duurzaam bodemgebruik, een van de vijf binnen het Landbouwportaal Noord-Holland geformuleerde thema’s rond waterkwaliteit. Daarbij gaat het om het verbeteren van de bodemstructuur met als doel een betere bodemconditie en waterkwaliteit door minder kans op uit- en afspoeling. Ook hebben gewassen bij een goede structuur minder kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen nodig voor een goede productie en kwaliteit. Van de tien in 2018 opgeleide bodemcoaches zijn er vier actief in de akker- en tuinbouw, waarvan één groenteteler. Dat is de doorgewinterde bloemkoolteler Bas Slagter. Hij is een van de acht firmanten van Fa. P.N. Slagter in Andijk (N.-H.) en neemt binnen het bedrijf de bodem en bemesting voor zijn rekening.
Praktische cursus
Om bodemcoach te worden, moet de kandidaat aan een aantal eisen voldoen. Hij moet een afgeronde hbo-opleiding hebben of door ruime praktijkervaring het vereiste kennisniveau bezitten. Sowieso is de combinatie van praktische bodemkennis in combinatie met praktijkervaring en nog actief zijn op bedrijfsniveau essentieel. Een kandidaat die aan de eisen voldoet, krijgt een cursus Bodemcoach gegeven door landbouwkundig bodemadviseur Coen ter Berg. Hij is al 40 jaar zelfstandig bodemadviseur. De cursus wordt gegeven aan de hand van praktijkvoorbeelden, waarbij het uitgangspunt is dat de cursist de theoretische grondslag van bodemprocessen beheerst. De cursus richt zich op de visuele beoordeling van de profielopbouw en waterhuishouding van een bodem aan de hand van profielkuilen. Zo’n beoordeling kan bevestigen dat de structuur op orde is, maar het kan ook zijn dat er zaken aan het licht komen rond bodemstructuur en waterhuishouding die om verbeteringen vragen. Signalen dat er iets mis is, zijn bijvoorbeeld het vaststellen van verslemping, verdichtingen, storende lagen, plasvorming, sterke veranderingen in het profielverloop of veel onverteerd organisch materiaal. Verder wordt gekeken naar de bewortelingsdiepte en wortelontwikkeling, de grondwaterstand en de aanwezigheid van wormen. Vervolgens gaat de bodemcoach op zoek naar de mogelijke oorzaken en te ondernemen acties. Die legt hij vast in een verbeterplan met daarin adviezen rond bijvoorbeeld grondbewerking,drainage, mechanisatie, toepassen van bodemverbeteraars (zoals compost) en het inpassen van groenbemesters. De adviezen moeten leiden tot meer opbouw van organische stof, stimulering van bodemleven, een betere doorworteling van de ondergrond en een betere bodemgezondheid. Het gaat dus om langetermijnoplossingen en niet om hetop oplossen van acute problemen.
Bodemcoach vollegrond
Bas Slagter volgde in 2018 de cursus en vindt die goed afgestemd op de praktijk. Als hij praat over zijn ervaringen als bodemcoach is hij zichtbaar enthousiast. “Ik ben al jaren bezig met de bodem en vind dat zeer interessant. Ik had de cursus niet nodig voor kennis over de bodem, maar wel om een bodem echt goed te kunnen beoordelen en er praktische adviezen aan te koppelen. Het opstellen van een verbeterplan vind ik het lastigste onderdeel en ikheb de wijsheid niet in pacht. Er zijn meerdere wegen die tot het gewenste doel kunnen leiden.Daarover ga je in gesprek met de aanvrager.” Bij een aanvraag beoordeelt Slagter het profiel in de lagen 0-25 en 25-50 centimeter. “Ik kijknaar kruimeligheid, scherpblokkigheid (klei),zichtbare wormengangen, naar de wortelmassa en hoe diep de wortels gaan. Je doet het samen met de ondernemer om hem kennis bij te brengen over zijn grond. Als iemand het zelf gezien heeft, werkt dat veel beter dan het hem vertellen. Vervolgens kijk ik naar het teeltplan,hoe daarin groenbemesters een plaats kunnen krijgen en welke het beste passen. Ook adviseer ik over het gebruik van compost, vaste mest en drijfmest. We kijken naar de bandenspanning op de eigen machines en die van de loonwerker en ik geef adviezen omtrent de grondbewerking. Ik ben geen voorstander van kerende grondbewerkingen. Niet-kerende grondbewerking vind ik het beste, maar de eco-ploeg of een woeler met kromme woelpoten is al een hele verbetering ten opzichte van traditioneel ploegen. Alleen vraagt afstappen van ploegen meer dan alleen een ander werktuig aanschaffen. Het gaat om een compleet andere benadering.
Aanvragen bodemcoach
Een Bodem APK door een bodemcoach, kan worden aangevraagd op de website landbouwportaalnoordholland.nl. Het eerste bezoek en het opstellen van een verbeterplan zijn gratis. Eventuele vervolgbezoeken zijn tegen betaling mogelijk. Op de website staat ook een oriënterende maatregelenlijst met tips, adviezen en (gesubsidieerde) maatregelen hoe de bodemkwaliteit duurzaam te verbeteren valt.Met een bodemscan kan eerst ook zelf eenvoudig worden nagegaan of de bodemkwaliteit op orde is en hoe deze te optimaliseren is.
Bron: Groenten & Fruit 1 maart 2019 door Stan Verstegen
Noot Landbouwportaal: in verband met auteursrechten mocht dit artikel pas 3 maanden na verschijning worden geplaatst